Nhẫn một chút sóng yên gió lặng Nhẫn một chút sóng yên gió lặng Luận về chữ NHẪN Từ những kinh nghiệm xương máu của thực tế cuộc sống mà người Hán đã sáng tạo ra cách viết chữ nhẫn: chữ đao(con dao) ở trên và chữ tâm (con tim) ở dưới. Lưỡi dao ấy ở ngay trên tâm, và nếu như gặp chuyện mà không biết nhẫn nhịn thì tránh sao khỏi đau đớn, có nhẫn nhịn mới chuyển nguy thành yên, bại thành thắng, dữ thành lành…Trong kinh điển, người biết nhẫn nhục, chính là người mạnh nhất. Còn theo thánh Gandhi: Nhẫn nhục ví như không khí, chẳng biết chống trả, nhưng có khả năng vô hiệu hóa những quả đấm của kẻ bạo tàn!Vì thế mà người xưa đã tốn rất nhiều giấy mực để viết về nó, đã răn dạy rất nhiều những lợi ích và tác hại xung quanh chữ nhẫn này , ngày nay thì sao?Nhẫn, không phải là sự cam chịu !Đúng vậy, chẳng phải ngẫu nhiên mà chữ nhẫn lại có bộ đao phía trên như biểu hiện của những nỗi thống khổ sâu sắc như dao nhọn, chúng có thể khía vào trong tâm trí, trong con tim ta, làm cho ta đau đớn, tủi nhục và khó chịu.Nhưng, nhẫn, đừng nên hiểu một cách tiêu cực, là phải gồng mình cam chịu ôm nhục, là luồn cúi để đạt được mục đích. Nếu có chuyện không hay, hãy dùng trí tuệ để thấy đúng lẽ thật, buông xả mọi hơn thua với người ta và không cố chấp phiền hận.Người “chửi” mình, nếu đúng thì nhận, nếu không phải thì xả bỏ. Chứ nếu nhớ hoài suốt đời, thì tự mình chuốc lấy cái khổ cho mình và còn làm cho người khác khổ lây.Tóm lại, chữ nhẫn ngoài sự chịu đựng điềm tĩnh còn cần phải có sự tha thứ, phải có từ - bi - hỷ - xả. Nhẫn là độ lượng, khoan dung, nhận đúng bản chất mà kiên tâm nhẫn nại... Nhẫn, chính là thể hiện bản lĩnh của con người.Khổng Tử xưa đã nói: “Tiểu bất nhẫn, tắc loạn đại mưu” (Việc nhỏ mà không nhẫn được, thì việc lớn ắt sẽ hỏng).Nhiều gia đình thường treo chữ nhẫn trong nhà, như tự răn mình để giữ được hòa khí trong gia đình. Ôi chao, nhịn đi có một sự, đổi lại được những chín điều lành cơ mà.Vậy nên, anh em có tranh nhau tí đất đai, vợ chồng có nổi cơn tam bành, ta có “hận” sếp, có xích mích gì với hàng xóm, có bị ai “đì” đi nữa, thôi thì nhẫn đi.Con tim nhức nhối lắm, khi thấy mình phải chịu đựng thua thiệt, phải kém chị kém em, thành ra hậm hực, tức tối nổ con ngươi con mắt chỉ vì những thứ nhỏ nhặt.Người ta có cái ví đầm hàng hiệu xịn hơn, thế là phải đua đòi chẳng kém cạnh gì, kẻo mang tiếng “quê”! Hoặc người ta xe nọ xe kia, nếu mình không có, thì đau buồn mà bi luỵ trách móc số sao mãi chả giàu để được làm... đại gia.Mẹ chồng hủ lậu, lắm lời... cẩn thận đấy! Ra đường, nhẫn á, nhịn á, ganh nhau đến từng chỗ đỗ xe trước đèn xanh đèn đỏ, còi bấm cứ là nhức cả óc. Tông xe vào nhau, là gầm gừ như chuẩn bị xuống cắn xé nhau ngay!Đến cái chuyện quyền lợi hay tiền nong, ai mà động chạm, thì cứ liệu hồn. Tốt nhất là nên việc ai người đấy làm, tiền ai người ấy hưởng, chứ ức chế quá, là xử lý nhau ngay.Nhẹ thì bằng bom thư, cao hơn nữa, sẽ được chọn làm đối tượng để buôn dưa lê, nặng thì đơn kiện nặc danh, tệ hơn là thuê xã hội đen dằn mặt...Thuở phong kiến, chồng có là nông dân thì vợ cũng phải hầu như hầu ông chủ; thời này, chồng mà lười biếng, lại mắc tính loăng quăng bồ bịch, cờ bạc thì dè chừng! Vợ mà đỏng đảnh, hay “không biết đẻ”, hay nọ kia, lơ mơ là ông quăng quần áo ra ngoài đường.Cho nên, kết hôn cũng nhanh, mà chia tay, ly dị cũng quá lẹ. Chẳng có vấn đề gì phải kéo dài những mấy chục năm. Thời này, chữ nhẫn là chữ gì mà đòi hỏi phải mất thời gian đến vậy?Nhẫn, cũng không phải là nhục một cách hèn nhát :Thời xưa, vua Câu Tiễn nằm gai nếm mật, nuốt mọi tủi nhục chỉ để chờ thời cơ làm nên chuyện lớn. Như vậy, cái chữ nhẫn nhục trở thành động cơ sống, thành quái chiêu của một số người nhằm đạt đến mục tiêu cần thiết của họ.Ngược lại, chữ nhẫn như trái tim bồ tát của Quan Âm Thị Kính khi bị “vu oan” mọi bề, lay động thân tâm của con người, đó là:“Chữ rằng nhẫn nhục nhiệm hòa/ Nhẫn điều khó nhẫn mới là chân tu...”Nhẫn ngày nay, nhiều khi đã thành nhẫn nhục một cách hèn nhát. Nhẫn quá, thành ra... nhục. Nó là điều sỉ nhục, làm xấu hổ, tổn thương đến lòng tự ái của mình.Nhục, bởi vì sợ quyền thế, nhục vì đang nằm trong hoàn cảnh bất lợi chưa thể trả thù được, nhục để mong cầu có người khen, hay được chức trọng, quyền cao, nhẫn nhục vì khinh bỉ đối thủ, hay tự cho mình cao hơn người, không thèm chấp nê, phản đối.“Tránh voi chẳng xấu mặt nào...”, nhiều khi thấy cái sự bất bình ra đấy, nhưng chẳng liên quan đến ta, thì ta“mackeno”. Cái sự nhịn ấy, xem phần nó cũng mang tính AQ, rằng thôi, nhịn đi một tí, chết ai!Hiểu sai chữ nhẫn nhất là khi ghép chữ nhẫn với chữ tâm, để trở thành nhẫn tâm, ác độc. Cũng như hiểu chữ nhẫn với thói quen chịu đựng đến mức hèn yếu, bạc nhược hết ngày này, qua tháng khác, và cơ đồ sự nghiệp, thành quả chăíng thấy đâu, chỉ thấy con người ngày càng èo uột đi, thảm hại, nhưng họ vẫn tự ru mình là ta đang... nhẫn một cách chính đáng.Nhẫn nhục một cách hèn nhát, là mềm yếu, cam chịu vô ích, rồi tự mình chìm trong cái cõi mịt mờ của mình, sẽ thành kẻ chui sâu vào vỏ ốc, và điều này sẽ làm suy thoái xã hội, đạo đức con người, làm cho cái ác, cái tham, cái xấu có mầm mống và nguy cơ phát triển.Nhẫn nhục như thế, theo thuyết nhà Phật, là nhẫn nhục chấp tướng vì vẫn còn do dục vọng và lòng tham thúc đẩy chứ không phải nhẫn bà la mật.Nhưng nếu không biết nhẫn, bạn sẽ có một khuôn mặt... xấu xí:Nếu bạn không biết giữ được cho mình một chữ nhẫn, lúc nào đầu óc bạn cũng căng ra, như một chảo lửa, bạn có thể phản ứng ngay tức khắc các vấn đề vừa xảy ra một cách nông nổi, thiếu suy nghĩ...Gặp chuyện khó chịu, không may, tức khắc lửa giận nổi lên, nếu nhẹ thì chỉ bộc lộ ra sắc mặt, hành động nóng nảy, nhưng nặng và đáng sợ hơn nữa, đó là để chất chứa trong lòng.Bạn biết không, những cơn nóng giận ấy khiến cho khuôn mặt con người bỗng chẳng dễ coi chút nào và trở nên rất xấu. Đôi khi, chẳng những chúng ta không giải quyết được việc gì, mà còn tự tạo thêm những hành động nông nổi, gây thêm bực bội đúng như các cụ đã nói: “Tâm oán giận, mạnh hơn lửa dữ”.Thật vậy, chỉ một phút nổi nóng, không tự kìm chế được mình mà không dằn được cơn tức giận, nghĩa vợ chồng phải phân rẽ, bạn bè trở thành kẻ oán thù, và mâu thuẫn dẫn đến xung đột (đánh đập vợ con đến tàn tật, vợ giết chồng, con giết cha, đốt phá nhà cửa, tự hủy hoại thân thể mình...)Tôi còn nhớ câu chuyện của một chị, nói rằng, thời mà anh chị chưa ly hôn, chị đi “đánh” ghen anh. Đêm hôm, không thấy anh về, trong một đêm mùa đông giá rét, chị quyết định lôi con nhỏ mới hai tuổi, đặt lên đằng sau xe đạp, đèo con đến nhà nhân tình của chồng, và căm phẫn đập cửa ầm ầm...Sau này, chị tự nhận ra rằng, chẳng phải vì thương con không có cha, chẳng phải lý do gì, ngoài lòng ích kỷ và hận thù nên chị quyết không ly dị. Cũng chỉ vì chị không nhẫn được, cơn nóng bốc lên đầu và chỉ còn nỗi căm hận.Cho dù đã bao lần, chị tự dặn mình rằng, đừng để con cái nghe thấy tiếng của hai vợ chồng cãi nhau. Nhưng biết sao được, khi cơn sân hận dâng lên, tiếng chì chiết, cãi vã, lẫn xỏ xiên, thậm chí thượng cẳng chân, hạ cẳng tay ngay trước mắt con cái, vô tình anh chị không biết rằng họ chính là một bằng chứng xấu xí của hôn nhân.Và nếu trước kia, chị nhất quyết không ký đơn ly dị để “hành hạ”, trả hận với chồng mình, thì sau khi đã hiểu ra: nhẫn không phải là chịu đựng, mà nhẫn còn là xả bỏ những nỗi nhọc nhằn uất hận, những đau buồn tủi nhục, để cuộc sống dễ chịu hơn, chị đã ký đơn ly dị, nhằm giải thoát cho cả gia đình thoát khỏi cảnh “địa ngục trần gian”.Chữ nhẫn, giống như vàng :Bạn hãy đọc kỹ những câu răn về chữ nhẫn, bạn sẽ thấy, muôn màu cuộc sống bày ra trong sức mạnh của chữ nhẫn. Chữ nhẫn ẩn chứa những phương kế sống của một đời người.“... Có khi nhẫn để xoay vần/ Thiên thời, địa lợi, nhân tâm hiệp hòa/ Có khi nhẫn để vị tha/ Có khi nhẫn để thêm ta, bớt thù/ Có khi nhẫn: tỉnh giả ngu/ Hơn hơn, thiệt thiệt đường tu khó lường/ Có khi nhẫn để vô thường/Không không, sắc sắc đoạn trường trần ai/ Có khi nhẫn để lắng tai/ Khôn khôn, dại dại nào ai tránh vòng/ Có khi nhẫn để bao dung/ Ta vui người cũng vui cùng có khi/ Có khi nhẫn để tăng uy/ Có khi nhẫn để kiên trì bền gan...”Việc lấy đức nhẫn làm sức mạnh (dĩ nhẫn vi lực) cho thấy lợi ích cũng như quyền năng biến hóa, nội lực mạnh mẽ của chữ nhẫn.Trong cuốn “Luận về chữ nhẫn” của Mạnh Chiêu Quân có viết: “Bạn chớ nên cáu gắt, cáu gắt sẽ làm tổn thương hòa khí; Bạn chớ nên tức giận, tức giận sẽ làm hủy hoại nguyên khí; Bạn chớ nên đùa giỡn, đùa giỡn sẽ làm hỏng tài khí; Bạn phải nhẫn nhịn, nhẫn nhịn sẽ được thần khí”...Cũng như câu tục ngữ của Việt Nam ta:“Chữ nhẫn là chữ tương vàng, ai mà nhẫn được, thì càng sống lâu”.Có khi nhẫn để yêu thươngCó khi nhẫn để tìm đường lo toanCó khi nhẫn để vẹn toànCó khi nhẫn để tránh tàn sát nhauNhẫn một chút sóng yên gió lặngLùi một bước biển rộng trời caoCó khi nhẫn để yêu thươngCó khi nhẫn để tìm đường lo toanCó khi nhẫn để xoay vầnThiên thời, địa lợi, nhân tâm hiệp hòaCó khi nhẫn để vị thaCó khi nhẫn để thêm ta, bớt thùCó khi nhẫn: tỉnh giả nguHơn hơn, thiệt thiệt đường tu khó lườngCó khi nhẫn để vô thườngKhông không, sắc sắc đoạn trường trần aiCó khi nhẫn để lắng taiKhôn khôn, dại dại nào ai tránh vòngCó khi nhẫn để bao dungTa vui người cũng vui cùng có khiCó khi nhẫn để tăng uyCó khi nhẫn để kiên trì bền ganCó khi nhẫn để an toànCó khi nhẫn để rõ ràng đúng saiBạn bè quan hệ nào aiCó khi nhẫn để khinh người trọng taXem ra cũng khó đó màChữ Tâm, chữ Nhẫn ngẫm ra cũng gần Tự tìm được cho mình một chữ nhẫn thích hợp sẽ giúp ích cho cuộc sống của bạn, và nếu biết sử dụng chữ nhẫn sao cho đúng cách, sẽ mang lại cho con người một sức mạnh vô cùng!Chữ nhẫn từ ngàn xưa, trong văn hóa phương Đông, vẫn luôn được ca ngợi là phương châm thần hiệu trong việc đối nhân xử thế, là cánh cửa dẫn đến mọi đức hạnh. Dân gian ta thường nói “Một câu nhịn là chín câu lành” hay “Chữ nhẫn là chữ tương vàng, ai mà nhẫn được thì càng sống lâu”. Người Trung Quốc có rất nhiều câu thơ ca ngợi diệu dụng của chữ nhẫn.“Nhẫn nhất thời phong bình lãng tĩnhThoái nhất bộ hải khoát thiên không” (Nhịn được cái nóng nhất thời thì gió lặng sóng yên;Lùi lại một bước nhường người thì biển trời bát ngát)hay “Nhẫn đắc nhất thời chi khíMiễn đắc bách nhật chi ưu”(Nhịn được cơn giận một lúc,Tránh được lo lắng trăm ngày).Có một giai thoại vào đời Đường, gia đình ông Trương Công Nghệ sống cả 9 thế hệ trong cùng một nhà (cửu đại đồng đường). Vua bèn đến nhà ông ta hỏi có bí quyết gì, Trương Công Nghệ liền viết liền một trăm chữ “Nhẫn” dâng lên, vua đọc liền hiểu.Vì sao chữ nhẫn lại có giá trị đến vậy?Trong đời sống thường ngày, chữ nhẫn thường được hiểu là “nhịn” và “nhường”, chịu đựng nghịch cảnh, chấp nhận phần thua thiệt, mất mát về mình. Trong đời sống tôn giáo, chữ nhẫn thường được hiểu là sự tự chủ về tinh thần, đối với những sự sỉ nhục mà trong lòng không hề giận cũng không khởi tâm niệm trả thù. Chính vì vậy mà trong nhiều trường hợp, người ta thường hay lầm lẫn nó với sự nhu nhược, cam chịu một cách thụ động, hoặc hiểu nó là sự tự chủ với cảm giác cố gắng đè nén, kiềm chế để tu tập. Nếu chỉ có thế thì chữ nhẫn không thể có vị trí cực cao trong đời sống tinh thần của người phương Đông được. Cũng như bao đức tính khác, nếu không được hiểu đúng thì chữ nhẫn lại trở thành cái vỏ bọc hoa mỹ cho sự vô minh, cho lòng tham, hoặc là thái độ tự dối lừa mình.Có khi chúng ta nhẫn vì tình thế, có khi chúng ta nhẫn vì lòng có sở cầu. Nhẫn vì tình thế là nhu nhược, nhẫn vì sở sầu là tham lam.Tô Đông Pha đời Tống bàn về Trương Tử Phòng – một nhân vật tài trí kiệt xuất thời Tiền Hán ở Trung Quốc – nói rằng :“Kẻ được gọi là hào kiệt thời xưa, tất phải có khí độ hơn người. Nhân tình có chỗ không thể nhịn được, nên kẻ thất phu gặp nhục thì tuốt gươm đứng dậy, xông tới mà đánh. Cái đó chưa đủ gọi là dũng. Bậc đại dũng trong thiên hạ, gặp những biến cố bất ngờ mà không kinh hoảng, vô cớ bị lăng nhục cũng không nổi giận.“.(Lưu hầu luận)Đó là cái nhẫn của kẻ ôm hoài bão lớn hoặc trong lòng có sở cầu mà chúng ta thấy rất nhiều trong lịch sử. Hàn Tín biết mình thân hoài tuyệt học, không thể mang lụy vô cớ vì một kẻ hạ lưu, nên chấp nhận cái nhục lòn trôn giữa chợ để sau này đem tài năng thi thố với đời. Trương Tử Phòng chấp nhận để một ông lão xa lạ mắng chưởi, sai bảo như một kẻ tôi đòi để rồi được truyền thụ binh pháp. Câu Tiễn nhẫn nhục nằm gai nếm mật để mong đến ngày tiêu diệt nước Ngô. Những cái nhẫn đó, dù được ca ngợi như những tấm gương đáng để học hỏi, đều là những cái nhẫn hoàn toàn vì tư lợi, vì chính bản thân mình.Có nhiều khi ta buộc phải chấp nhận một cách nhu nhược những tình huống bất khả vãn hồi, nhưng ta lại dùng đến vũ khí “thắng lợi tinh thần” theo kiểu nhân vật A.Q của Lỗ Tấn để an ủi mình, để tự lừa mình bằng những hoang tưởng. A.Q là một kẻ bất tài vô tướng, sống bằng nghề làm thuê làm mướn trong làng, nhưng lại luôn luôn tự xem mình giỏi giang hơn thiên hạ. Bị người ta đánh đập, chửi mắng thì dùng thái độ khinh bỉ đối phương để đỡ đau, và tự nhủ “Nó đánh mình cũng như đánh bố nó!”. Đó là sự bạc nhược đớn hèn, không thể gọi là nhẫn. Chúng ta thường tự lừa mình bằng những suy nghĩ cao đạo kiểu đó, và cho đó là nhẫn!Trong kinh Phật, chữ nhẫn lại mang thêm một ý nghĩa thâm áo khác. Nó hoàn toàn khác với chữ nhẫn của những người mang tham vọng hay lòng có sở cầu. Ta thường quen với khái niệm chữ nhẫn trong Nhẫn nhục Ba la mật, một trong Lục độ, có nghĩa là cam chịu mọi nghịch cảnh để tu tập với thân nhẫn, khẩu nhẫn và ý nhẫn. Thế nhưng trong chương Thập nhẫn của kinh Hoa Nghiêm, đức Phật lại nêu ra mười loại nhẫn xem như là cảnh giới chứng đắc thâm diệu của đại bồ Tát; đó là : âm thanh nhẫn, thuận nhẫn, vô sanh pháp nhẫn, như huyễn nhẫn, như diệm nhẫn, như mộng nhẫn, như hưởng nhẫn, như ảnh nhẫn, như hóa nhẫn, như không nhẫn. Một điều rõ ràng là ta không thể hiểu chữnhẫn trong Nhẫn nhục Ba la mật giống như chữ nhẫn trong thập nhẫn được.Thông thường chúng ta hiểu nhẫn trong kinh Phật theo nghĩa “kiên nhẫn, nhẫn nhục, nhẫn nại ”. Tác giả Giải Không cũng hiểu chữ nhẫn theo nghĩa đó, nghĩa là cam chịu bao khốn cảnh để cứu độ chúng sinh, nên khi chú giải câu kinh văn đầu tiên của phẩm Thập nhẫn : “Phật tử! Bồ Tát ma ha tát hữu thập chủng nhẫn (Này các Phật tử! các đại bồ Tát có mười loại nhẫn), tác giả này liền bình chú ngay : “vị điều chúng sinh, hà nhẫn bất năng?”. (Vì muốn điều phục chúng sinh, có nhẫn nào mà không thực hiện được?) (1). Song có nên hiểu nhẫn như thế chăng?Ta thử trích một đoạn kinh văn trong phẩm Thập nhẫn nói về vô sinh pháp nhẫn :“Chư Phật-tử! Thế nào là đại Bồ-Tát vô-sanh-pháp nhẫn? Ðại Bồ-Tát nầy chẳng thấy có chút pháp nào sanh, cũng chẳng thấy có chút pháp nào diệt. Tại sao vậy? Vì nếu đã vô-sanh thời vô-diệt. Nếu đã vô-diệt thì vô-tận. Nếu vô-tận thời ly-cấu. Nếu ly-cấu thời vô-sai-biệt. Nếu vô-sai-biệt thời vô-xứ-sở. Nếu vô-xứ-sở thời tịch-tịnh. Nếu tịch-tịnh thời ly-dục. Nếu ly-dục thời vô-tác. Nếu vô-tác thời vô-nguyện. Nếu vô-nguyện thời vô trụ. Nếu vô-trụ thời vô-khứ vô-lai. Ðây gọi là thứ ba, vô-sanh-pháp-nhẫn của đại Bồ-Tát.” (2).Pháp nhẫn hay vô sinh pháp nhẫn là thuật ngữ được sử dụng rất nhiều trong kinh điển Đại thừa, và đã khiến các học giả phương Tây gặp không ít lúng túng khi dịch thuật ngữ này. Trong đoạn kinh văn trích ở trên thì ý nghĩa chữ nhẫn không hề có liên quan gì với nhẫn nhục mà ta thường hiểu. Theo đại sư Suzuki, sau đây là một vài cách dịch “vô sinh pháp nhẫn” của các học giả phương Tây :- M.E Burnouf, trong bản dịch kinh Pháp Hoa — Saddharmapundarīka — ra tiếng Pháp đã dịch là : "Une patience miraculeuse dans la loi" (Sự kiên nhẫn kỳ diệu trong chánh pháp).- Max Muller trong bản dịch kinh Vô Lượng Thọ -Sukkhāvatīvyūya — (S.B.E XLIX.), dịch là "Resignation to consequences which have not yet arisen" (Sự nhẫn thuận theo các quả chưa sinh khởi).- Cecil Bendall và W.H.D Rouse trong bản dịch tiếng Anh cuốn "Bồ Tát Đại thừa học tập luận" -Śikshasamuccaya- của Śantideva (Tịch Thiên) dịch là :" Resignation to the idea of not being reborn" (Sự nhẫn thụ trước ý tưởng không tái sinh)- H. Kern trong bản dịch kinh Pháp Hoa (S.B.E XXI.) dịch là "Acquiessence to the eternal law" (Sự thuận tòng pháp tắc thường hằng) (3).Ngoài ra, ta thử tham khảo một vài cách dịch khác như :- Tỳ khưu Dharma, trong bản dịch tiếng Anh cuốn Bồ đề tư lương luận — Bodhisaṃbhāraka Sāstra Commentary của Long Thọ Bồ Tát — đã dịch là “unproduced dharmas patience”. Cách dịch này bám sát từng chữ trong tiếng Phạn nên rất tối nghĩa, unproduced : vô sinh, dharmas : pháp, patience : nhẫn.- Shohei Ichimura, trong bài Buddha's Love and Human Love, (Chung-Hwa Buddhist Journal, No. 13, 2000) dịch là : “the ultimate insight that nothing arises or perishes “: kiến giải tối hậu về sự bất sinh bất diệt của vạn pháp.- Mục thuật ngữ Phật học tại Website http://www.buddhistdoor.com/glossary dịch là “Clear cognition of the unproduced nature of all existences; to realize that all things are beyond birth and decay” : minh đạt bản chất bất sinh của vạn hữu; liễu giác được rằng vạn hữu siêu quá sinh diệt.- Tự điển Phật học (Dictionnaire des termes Bouddhiques) dịch là : “Etape où l'on perçoit que rien ne naît ni ne meurt dans le monde des phénomènes (compréhension de la non-production et de la non-destruction du monde phénoménal)” : giai đoạn nhận thức được rằng không có gì sinh hay diệt trong thế giới hiện tượng (liễu chứng được tính bất sinh bất diệt của vạn hữu).Chúng ta dễ thấy trong hầu hết các cách dịch trên, ý nghĩa chữ nhẫn trong các loại nhẫn được liệt kê trong phẩm Thập nhẫn dường như chẳng có liên quan gì đến các khái niệm patience hay resignation theo nghĩa “kiên nhẫn, nhẫn nại, nhẫn nhục” của phương Tây cả. Các cách dịch "Acquiessence to the eternal law", “compréhension de la non-production et de la non-destruction du monde phénoménal “, hoặc “Clear cognition of the unproduced nature of all existences; to realize that all things are beyond birth and decay” v.v…, hay đúng hơn là những lời chú thích, biểu đạt được khá sát nội dung của chữ nhẫn theo tinh thần kinh văn.Tôi không biết tiếng Phạn, nhưng biết rằng chữ nhẫn trong nhẫn nhục hay vô sinh pháp nhẫn chỉ là một, và đều được dịch từ chữ Kṣānti trong Phạn ngữ. Điều này đòi hỏi chúng ta phải hiểu chữ nhẫn theo một nghĩa khác rộng hơn. Chỉ khi nào hiểu được chữ nhẫn trong thập nhẫn thì ta mới có thể hiểu được nội hàm sâu xa trong Nhẫn nhục ba la mật.Tinh hoa của chữ nhẫn của đạo Phật nằm trong chữ TUỆ để hóa giải tam độc : tham – sân – si.Trong lịch sử đấu tranh giải phóng dân tộc của nhân loại, đỉnh cao của chữ nhẫn của đạo Phật kết tinh trong tinh thần đấu tranh bất bạo động của thánh Gandhi. Đây là cuộc đấu tranh mang tính nhân bản vĩ đại nhất trong lịch sử nhân loại. Có thể dùng bạo lực để đối kháng nhưng không đối kháng, vì muốn dùng tình thương để cảm hóa cái ác. Đó là bi trong nhẫn. Thản nhiên cam chịu bao nghịch cảnh, đó là dũng trong nhẫn. Hiểu rằng nếu chỉ có đấu tranh theo tinh thần bất bạo động, lấy “tình thương xóa bỏ hận thù” của đạo Phật mới có thể thực sự giải phóng được tâm thức nhân gian ra khỏi vòng luẩn quẩn của vô minh và thù hận; đó là tuệ trong nhẫn.Khi còn bé, chúng ta có thể đánh nhau bươu đầu sứt trán để giành cho được một con dế. Đến lúc trưởng thành, khi hồi tưởng lại, ta sẽ xem chuyện tranh chấp những con dế ngày xưa là vớ vẩn trẻ con. Thế nhưng trong cuộc sống, ta vẫn cứ tiếp tục tranh chấp để giành giật, không chịu nhường bước trước bất kỳ ai, chỉ khác một điều là chúng ta thay con dế của tuổi thơ bằng những “con dế” khác mang tên : tình yêu, sự nghiệp, danh vọng, tiền tài, địa vị … Đến lúc đứng tuổi, ta lại thấy chuyện tranh chấp thời trai trẻ không đáng để bận tâm nữa. Nếu như tại thời điểm tranh chấp của thời thơ ấu mà chúng ta có được cái nhìn của người trưởng thành, hay tại thời điểm tranh chấp của thời trưởng thành mà chúng ta có được cái nhìn của bậc lão niên thông tuệ, thì hẳn ngay lúc tranh chấp đó ta sẽ thấy mọi chuyện đều vụn vặt buồn cười. Và ta dễ dàng bỏ qua với nụ cười khoan dung hỷ xả, và vui vẻ nhường người. Vậy chữ nhẫn của Phật giáo là phương châm giúp ta tránh được sự tranh chấp, không phải chỉ vì muốn nhường nhịn theo kiểu “dĩ hòa vi quý” hay nhẫn nhục để tu hành, mà vì ta có được cái nhìn sâu thẳm vào bản chất “như huyễn, như diệm, như mộng, như hưởng, như ảnh, như hóa, như không” của vấn đề mà ta đang đối mặt. Cái nhẫn được dùng để đối trị với si theo cách đó mới chính là nhẫn theo tinh thần Phật giáo. Nó là kết quả của trí tuệ. Vì kẻ trí quán sát được vấn đề y như thực, một điều mà ta phải mất đến mười năm hoặc vài mươi năm sau, khi hồi tưởng lại mới có thể nhận ra, nếu may mắn gặp được cơ duyên.Thông thường, nhẫn dùng để đối trị với sân trong quá trình tu học. Nóng giận là một cảm xúc rất dễ bộc phát, nhưng lại rất khó kiềm chế. Nhan Hồi – một cao đệ yểu mệnh của đức Khổng Tử – được hậu nho ca ngợi, tôn xưng là á thánh cũng nhờ vào ba chữ “Bất thiên nộ”, có nghĩa là “không giận lây” theo kiểu “giận cá chém thớt”. Khi ta dùng nhẫn để kiềm chế được sân, thì đó là sự dũng mãnh tự thắng được mình. Nó đòi hỏi đến công phu hàm dưỡng cực kỳ thâm sâu. Nhẫn được như vậy là dũng, nhưng vẫn còn cảm giác tự kiếm chế. Nhẫn mà còn có cảm giác tự kiềm chế, thì chưa phải là nhẫn theo tinh thần Phật giáo.Mỗi khi nổi giận ta luôn tìm cách trút giận vào bất kỳ đối tượng nào, ta muốn đập phá cho hả hê, cho “đã nư”, thì thực chất đó là tham, vì muốn thỏa mãn chính mình. Trong đời sống thường ngày, ta hay nổi giận khi cái-Tôi của ta bị xúc phạm. Thực chất, cái sân đó cũng là biến tướng của tham, do vì mong muốn được người ta kính trọng mà không được như ý nên nổi giận. Tự ngã lớn dần theo tính sân một cách vô hình, và được củng cố bởi nhu cầu muốn được thỏa mãn tính tham trong cơn giận. Nếu chúng ta sống không có ngã tướng thì lấy đâu ra sân để mà đối trị bằng nhẫn? Vậy nhẫn đó chính là tuệ.Nhà thơ Nguyễn Bỉnh Khiêm bảo “Chưa dễ ai là Bụt Thích Ca, Mọi điều nhân nghĩa nhẫn thì qua, Lòng vô sự : trăng in nước, Của thảng lai : gió thổi hoa”. Chữ nhẫn đây không còn là sự kiềm chế hay tự chủ nữa, mà là sự an nhiên của một người vô sự, đủ thông tuệ để nhìn ra được bản chất vô thường, “như huyễn, như mộng” của mọi điều ân oán thị phi.Trong phẩm Thập nhẫn, chữ nhẫn hoàn toàn mang nội hàm của trí tuệ, có nghĩa là dùng trí tuệ để trực nhận được các bản tính Như Thực của vạn pháp, và hành trì theo kiến giải đó. Trực nhận được bản tính của như huyễn của vạn pháp thì được như huyễn nhẫn, trực nhận được bản tính vô sinh của vạn pháp thì được Vô sinh pháp nhẫn, trực nhận được bản tính như hưởng của vạn pháp thì được như hưởng nhẫn v..v…. Nhẫn đây là tuệ. Chứng được bản tính của vạn pháp là vô sinh, là “như huyễn, như diệm, như mộng, như hưởng, như ảnh”… mà không kinh hãi, đó là dũng trong nhẫn.Chính vì nhẫn là tuệ, cho nên đức Phật mới dạy : “Chư Phật-tử! Ðại Bồ-Tát có mười thứ nhẫn, nếu được nhẫn nầy thời được đến nơi vô-ngại nhẫn-địa của tất cả Bồ-tát, tất cả Phật-pháp vô-ngại vô-tận.“(2)Từ lời dạy này, Phật tử chúng ta có thể sẽ đạt đến một tầm nhìn khác rộng hơn, khi hành trì nhẫn nhục.Chú thích :(1) Xin xem http://club.xilu.com/mbrun/msgview-950431-152420.html(2) Kinh Hoa Nghiêm, phẩm Thập nhẫn, H.T Thích Trí Tịnh dịch.(3) Suzuki, Studies in the Lankavatra Sutra, NXB Routledge & Kegan Paul Ltd., London, 1968. tr.125 Nhẫn một chút sóng yên gió lặng Nhẫn một chút sóng yên gió lặng Luận về chữ NHẪN Từ những kinh nghiệm xương máu của thực tế cuộc sống mà người Hán đã sáng tạo ra cách vi... Read more » 11:16 PM
Góc ảnh hài: Mặc! Phố đông thì mặc phố đôngCòn hơn nó chảy ướt mông ướt quầnHải Dương có cụ Ức TraiVậy mà mợ dám đái khai ven đườngThanh tra không kịp dừng xeNguy cơ mợ í tè le ra quầnCái thằng chụp ảnh vô duyênLàm em đỏ mặt, thật phiền lắm thayVòi nước chảy giữa khe môngVừa tròn vừa trắng, anh trông thế nào?Giữa rừng giữa rú thế nàyThế mà có đứa rình ngay, thật tàiChung quy chỉ tại đôi giàyEm không chạy kịp tương ngay ra hèĐàn bà cũng giống đàn ôngChẳng qua chỉ ngại ướt mông thôi màSát tường cỏ mọc mượt màSao mợ cứ phải dạng ra thế nàyNãy giờ toàn ảnh của taKhoai Tây nó cũng tụt ra thế này Góc ảnh hài: Mặc! Phố đông thì mặc phố đông Còn hơn nó chảy ướt mông ướt quần Hải Dương có cụ Ức Trai Vậy mà mợ dám đái khai ven đường Thanh tra không kịp dừ... Read more » 10:48 PM
Bằng cấp hay thực học, thực làm? Bằng cấp hay thực học, thực làm?Kiến thức sinh viên học trong trường là những điều họ không mấy khi dùng được trong thực tế nghề nghiệp, còn những gì thực sự cần thiết mà thế giới việc làm đòi hỏi cho công việc tương lai thì họ lại không được học.Một cuộc khảo sát do Trung tâm Nghiên cứu và Phân tích chính sách thuộc Trường ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn (ĐHQG Hà Nội) thực hiện với quy mô gần 3.000 cựu sinh viên (SV) thuộc 5 khóa khác nhau (ra trường từ năm 2006- 2010) của 3 ĐH: ĐHQG Hà Nội, ĐHQG TP HCM và ĐH Huế, đã cho thấy những con số đáng báo động.Những con số biết nóiCó đến 26,2% cử nhân cho biết chưa tìm được việc làm, dù khái niệm việc làm ở đây được hiểu rất rộng là bất cứ công việc gì tạo ra thu nhập, không nhất thiết phải đúng với trình độ, chuyên ngành đào tạo. Trong số này, 46,5% cho biết đã đi xin việc nhưng không thành công; 42% lựa chọn một giải pháp an toàn là… tiếp tục học lên hoặc học thêm một chuyên ngành khác.Thậm chí, có 27% cử nhân được hỏi cho biết họ rất khó kiếm việc làm do ngành học của mình không phù hợp với thị trường. Số người rơi vào cảnh nhà tuyển dụng không hiểu về ngành học cũng chiếm tới 18%. Các khảo sát trên đây đa số được thực hiện tại các trường “đầu tàu” của Việt Nam, còn ở những trường ĐH khác có lẽ kết quả còn báo động hơn.Những con số trên đây đã cho thấy ít nhất là hai vấn đề nghiêm trọng. Thứ nhất, chất lượng giáo dục hiểu theo ý nghĩa hẹp nhất là năng lực, kỹ năng thụ đắc được sau quá trình 4 năm học ở bậc ĐH, đã thấp đến nỗi hơn 1/4 SV sau khi ra trường từ 1-5 năm vẫn chưa tìm được việc làm, kể cả những việc trái ngành nghề hay những việc không cần được đào tạo ở bậc ĐH.Thứ hai, giữa nhà trường và thế giới việc làm bên ngoài đang có một khoảng cách quá lớn. Trong lúc các doanh nghiệp (DN) không ngớt than phiền thiếu người làm được việc và khẳng định nguồn nhân lực có chất lượng cao đang là chỗ “thắt cổ chai” cản trở những kế hoạch phát triển của họ thì cử nhân mà các trường ĐH tạo ra vẫn không lấp được chỗ trống ấy vì họ được học trong trường những điều mà họ không mấy khi dùng được trong thực tế nghề nghiệp.Đó là một sự lãng phí vô cùng to lớn. Bốn năm học ĐH của một SV đối với nhiều gia đình nông dân là một hy sinh lớn lao. Học phí ĐH ở ViệtNam dù thấp cũng vẫn là gánh nặng với bao nhiêu gia đình. Lãnh đạo các trường ĐH cần cảm thấy mình đã có lỗi với những gia đình ấy khi không đem lại cho SV một nền giáo dục đủ để họ có thể thích ứng, tồn tại và phát triển được trong thế giới việc làm.Một lãnh đạo DN liên doanh đã nói với nhóm nghiên cứu chúng tôi rằng khi nhận SV mới tốt nghiệp vào làm việc, ông mất 2 năm để “tẩy rửa” những gì các em đã được học và thêm 2 năm nữa để dạy những kỹ năng cần thiết thì mới đáp ứng được công việc của DN.Xem lại sứ mệnh đào tạo ĐHLối ra cho tình trạng đó, là các trường phải tư duy lại về sứ mạng của mình. Sứ mạng của một trường ĐH là một tuyên ngôn cho thấy lý do tồn tại của trường ĐH. Nó sẽ dẫn dắt và quyết định mọi hành động tiếp theo của nhà trường, cũng như cách mà nhà trường lựa chọn chiến lược để thực hiện mục tiêu của mình.Đề án Đổi mới giáo dục ĐH Việt Nam giai đoạn 2006-2020 đã nêu rõ mục tiêu trước năm 2020 cần đạt được “70%-80% tổng số SV theo học các chương trình nghề nghiệp – ứng dụng”. Ứng với mục tiêu này là quy hoạch Tổng thể hệ thống giáo dục ĐH 2012-2030 với 3 hoặc 4 tầng bậc, trong đó chỉ 5% số SV trong toàn hệ thống sẽ theo học tại các trường ĐH nghiên cứu và được đào tạo để trở thành các nhà khoa học tương lai. Số còn lại sẽ học trong các trường định hướng nghiên cứu (20% số SV), các trường tập trung giảng dạy (25% số SV), các trường CĐ 2 hoặc 3 năm (50% số SV).Theo kế hoạch đó, sẽ chỉ có một số ít các trường tập trung vào hoạt động nghiên cứu và đào tạo ra các nhà khoa học. Các trường này sẽ thu hút những tài năng lỗi lạc nhất trong mọi ngành học và cũng sẽ đào tạo giảng viên có bằng tiến sĩ cho các trường ĐH khác trong cả hệ thống. Phần lớn các trường còn lại sẽ thực hiện hoạt động nghiên cứu ở mức độ cập nhật những tiến bộ mới nhất trong chuyên ngành để phục vụ cho hoạt động giảng dạy và đào tạo của mình. Do đó, trọng tâm của những trường này sẽ là đào tạo theo định hướng nghề nghiệp – ứng dụng, nghĩa là đào tạo những người có đủ năng lực vận hành khu vực sản xuất, kinh doanh và dịch vụ trong xã hội.Như vậy, sứ mạng quan trọng nhất của những trường này là đem lại cho SV những phẩm chất, kỹ năng, tri thức mà thế giới việc làm đòi hỏi. Trong một thế giới ngày càng trở nên tương thuộc, các trường ĐH phải là nơi chủ động tạo ra mối quan hệ các bên cùng có lợi với giới DN. Mối quan hệ này không chỉ là một chiều, theo nghĩa DN hỗ trợ cho nhà trường cải thiện chương trình và nâng cao chất lượng đào tạo; mà là quan hệ hai chiều, theo nghĩa nhà trường có thể thực hiện những công trình nghiên cứu nhằm giải quyết một vấn đề cụ thể của DN, tăng năng suất và hiệu quả hoạt động của DN với nguồn tài trợ từ DN. Sự hợp tác đó còn là chuyển giao công nghệ và thương mại hóa các kết quả nghiên cứu, giúp tăng thu nhập cho nhà trường và giảng viên, đưa kiến thức khoa học vào cuộc sống, chương trình đào tạo được thường xuyên cập nhật.Tuy vậy, để mở rộng những kết quả đó trong cả hệ thống, vẫn còn nhiều rào cản mà trước hết là rào cản trong nhận thức. Văn hóa trọng bằng cấp hơn thực học, bệnh thành tích và hiếu danh là những yếu tố không hỗ trợ. Trong bối cảnh đó, tầm nhìn và ý chí của người lãnh đạo sẽ là một nhân tố cốt yếu bảo đảm cho thành công của nhà trường.theo TTTBBằng cấp hay thực học, thực làm? Bằng cấp hay thực học, thực làm? Bằng cấp hay thực học, thực làm? Kiến thức sinh viên học trong trường là những điều họ không mấy khi dùng được trong thực tế nghề nghiệp, cò... Read more » 11:30 PM
"Đừng bắt trẻ con hao tổn trí tuệ vì những con số vô hồn" (TTTB) – “Kiến thức vào đời của mỗi người chỉ có nền tảng vào những năm ngồi dưới trường trung học mà thôi, sau đó làm gì có cơ hội khác để học?”, GS Nguyễn Lân Dũng. Tiếp tục cuộc trao đổi về chủ đề đổi mới kỳ thi tốt nghiệp THPT, GS Nguyễn Lân Dũng cho rằng, khi thi mà đỗ 99% thì không cần thi nữa mà chuyển sang xét tốt nghiệp. Học sinh nào không đủ điều kiện tốt nghiệp thì phải bị lưu ban.Chuyển từ thi sang xét tốt nghiệpNếu bỏ thi tốt nghiệp THPT, chúng ta cần có phương án thay thế như thế nào để đánh giá chất lượng dạy và học hiện nay?Theo GS Nguyễn Lân Dũng, hết lớp 12, Hội đồng nhà trường sẽ xem xét một cách công minh đối với từng học sinh để có thể yêu cầu một số học sinh cần học lại. Nhà trường không nên đánh giá giáo viên ở việc học sinh được lên lớp nhiều hay ít mà phải đánh giá giáo viên ở chất lượng giảng dạy thực chất tại trường. Giáo viên phải có trình độ, phải nghiêm túc trong giảng dạy và trong các kỳ kiểm tra giữa học kỳ.“Chúng ta biết rằng kiến thức vào đời của mỗi người chỉ có nền tảng từ những năm ngồi dưới trường trung học mà thôi, sau đó làm gì có cơ hội nào khác để học? Vậy phải làm sao vẫn có bằng tốt nghiệp THPT một cách xác đáng mà không cần thi? Theo tôi, nên bỏ kỳ thi tốt nghiệp nhưng vẫn phải dựa trên cơ sở xét học bạ để cấp bằng cho học sinh. Đó là học sinh phải thường xuyên kiểm tra từng môn học và có ghi học bạ. Cuối từng năm học căn cứ vào học bạ mà các thầy cô giáo quyết định cho lên lớp hay phải lưu ban. Thời chúng tôi đi học trong giai đoạn kháng chiến chống thực dân Pháp vô cùng gian khổ mà vẫn làm được, sao bây giờ không làm được?”, GS Dũng nêu quan điểm.GS Dũng cho rằng, khi đã có kiểm tra thường xuyên, có học bạ nghiêm chỉnh, cộng thêm tinh thần trách nhiệm của từng thầy cô giáo và sự đồng tình của phụ huynh học sinh thì khó có thể xảy ra các hiện tượng tiêu cực như chạy thầy, chạy cô hoặc chạy theo thành tích một cách vô lý. Trách nhiệm của các Sở Giáo dục là theo dõi quá trình đánh giá của từng trường để có sự chấn chỉnh cần thiết. Sở Giáo dục phải có trách nhiệm thẩm tra danh sách hội đồng các trường gửi lên xem có đúng không. Khi học sinh chưa đủ điều kiện thì nhất thiết không được xét tốt nghiệp.Tuy nhiên, nếu chỉ xét học bạ để cấp giấy chứng nhận tốt nghiệp, nhiều người lo ngại sẽ xảy ra tình trạng chạy điểm, chạy thành tích để đủ điều kiện chứng nhận tốt nghiệp?Nếu bỏ thi tốt nghiệp THPT thì liệu có ảnh hưởng gì đến chất lượng cũng như sự phát triển của ngành giáo dục không?“Chúng ta không cần phải đợi tới năm 2015 mới bắt đầu thay đổi chương trình dạy và học, rồi sau đó là thí điểm chương trình, soạn sách giáo khoa, thí điểm sách giáo khoa… chắc kéo dài hàng chục năm, những thầy giáo U80 như chúng tôi chắc không nhìn thấy kết quả.Thực ra việc này đâu có quá khó khi số năm học của học sinh ta không khác nước ngoài, học sinh Việt Nam không kém thông minh, trên 1 triệu thầy cô tuy đời sống còn nhiều khó khăn nhưng vẫn luôn tận tụy với nghề. Tôi đề nghị giao việc biên soạn chương trình giáo dục phổ thông cho các hội chuyên ngành, các hội sẽ phối hợp với giáo viên giỏi để sớm làm ra chương trình đáp ứng đủ 4 tiêu chí: Hội nhập quốc tế; Chính xác nhưng phù hợp với hoàn cảnh nước ta; Phù hợp với trình độ dạy và học, phù hợp với giờ học thực; Có thể sử dụng ổn định lâu dài trong nhiều năm”, GS Nguyễn Lân Dũng.GS Nguyễn Lân Dũng nhận định, nếu không tiến hành một cách có hệ thống như những gì đã nêu trên đây mà vội vã bỏ thi sẽ phá hỏng hoàn toàn bậc học phổ thông. Thầy không muốn dạy, trò không thèm học. Và khi thầy cô giảng các môn học mà học sinh không định thi Đại học, Cao đẳng thì sẽ bỏ học hoặc ngồi học nhưng làm việc riêng.“Chúng ta cần có một chương trình sâu mà không nặng, khác hoàn toàn hiện nay là rất nặng nhưng lại thấp hơn các nước trên thế giới. Làm sao để mỗi ngày đến trường là một niềm vui, mỗi kiến thức thu nhận được là quan trọng, là hữu ích nhưng lại dễ nhớ, và đổi mới phù hợp với thời đại sẽ không còn học sinh ngồi nhầm lớp”, GS Dũng nói.Có một điểm đặc biệt là kết quả thi tốt nghiệp THPT và Đại học, Cao đẳng năm nay khá cao, liệu đó có phải tín hiệu mừng cho ngành giáo dục? GS Dũng bình luận: “Nhiều trường đã nâng điểm chuẩn lên cao khác thường, thậm chí có trường bình quân mỗi môn 9 điểm mà chưa chắc trúng tuyển. Không thể coi đó như sự tiến bộ đột xuất của ngành giáo dục, vì vẫn chương trình ấy, vẫn sách giáo khoa ấy, vẫn chất lượng thầy và trò như vậy, lại còn tổ chức thi nghiêm túc hơn mà điểm cao hơn thì chỉ có một lý do duy nhất là đề thi dễ, ít phải suy luận mà chỉ cần học vẹt.Không có lý gì để tồn tại giáo viên chưa đạt chuẩnĐể khắc phục những bất cập hiện nay của giáo dục phổ thông, GS Nguyễn Lân Dũng chỉ ra 4 yếu tố cần phải chú trọng:Thứ nhất, cần hội nhập quốc tế về trình độ đào tạo cả ở bậc phổ thông. Không có lý gì khi chúng ta không tiếp thu nổi kiến thức chung mà học sinh các nước khác đang được truyền thụ. Càng không có lý gì với muôn vàn khó khăn về trình độ giáo viên, về phòng thí nghiệm, về đời sống mà học sinh ta lại phải học một chương trình nặng nề hơn học sinh các nước khác. Với thời đại thông tin phát triển như hiện nay đừng bắt bọn trẻ phải hao tổn trí tuệ để nhét vào đầu những con số thống kê vô hồn và thường xuyên biến động. Những gì thầy cô cũng không nhớ nổi thì có lý gì bắt học sinh phải nhớ?Thứ hai, cần chấn chỉnh xu hướng tốt nghiệp THPT, nhất thiết phải cố gắng bằng được việc thi vào các trường Đại học, Cao đẳng. Ngay các nước công nghiệp phát triển vẫn có rất nhiều học sinh tốt nghiệp các trường phổ thông tự nguyện vào học tại các trường trung cấp chuyên nghiệp, các trường dạy nghề. Muốn vậy cần chấn chỉnh ngay nội dung chương trình và chất lượng đào tạo ở các trường trung cấp chuyên nghiệp, các trường dạy nghề.Vì sao chủ các doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp đầu tư nước ngoài thường phàn nàn là học sinh tốt nghiệp tại các trường này đều có tay nghề kém, hầu hết phải đào tạo lại ngay tại doanh nghiệp. Tại sao trong Luật Giáo dục đại học lại quy định chương trình dạy nghề thấp nhất phải cần 3 tháng? Trên thực tế, ở những trung tâm dạy nghề ngắn hạn tại một số doanh nghiệp liên quan đến trồng trọt, chăn nuôi đào tạo rất tốt, vừa học vừa thực hành đối với một nghề chỉ trong vài tuần.Thứ ba, cần chọn khâu đột phá như xác nhận của Bộ trưởng Bộ Giáo dục là chú trọng nâng cao trình độ của giáo viên. Không có lý gì giáo viên tiếp tục dạy theo kiểu thầy dạy trò ghi, kể cả bắt chép lại nguyên văn như trong sách giáo khoa? Không có lý gì tồn tại những giáo viên chưa đạt chuẩn vẫn đứng lớp. Đồng thời với việc nâng cao trình độ của giáo viên thì cũng cần quan tâm tới đời sống của họ, nhưng hiện nay khó có thể tăng lương cho mọi giáo viên khi biên chế ăn lương từ ngân sách nhà nước của mọi ngành còn quá nặng nề như hiện nay.Thứ tư, không tách việc dạy chữ và dạy người. Dự thảo Nghị quyết của Bộ Giáo dục đang dành 630 tiết cho môn Đạo đức – Giáo dục công dân, và còn 840 tiết cho môn Thể chất. Trong khi đó phân ban dành cho Khoa học xã hội chỉ vỏn vẹn 700 tiết, phân ban Khoa học tự nhiên chỉ có 665 tiết. Dạy người phải lồng vào từng tiết học, phải thông qua tấm gương từng thầy cô giáo, đạo đức của cha mẹ và sự ổn định của xã hội."Đừng bắt trẻ con hao tổn trí tuệ vì những con số vô hồn" "Đừng bắt trẻ con hao tổn trí tuệ vì những con số vô hồn" (TTTB) – “Kiến thức vào đời của mỗi người chỉ có nền tảng vào những năm ngồi dưới trường trung học mà thôi, sau đó làm gì có cơ hội khác để ... Read more » 10:53 PM
Cải tiến thi cử trước cải tiến chương trình là vội vã! - Một kỳ thi quốc gia để tránh lãng phí, tốn kém là phương án đúng nhưng việc lựa chọn kỳ thi và lộ trình thực hiện phải tiến hành một cách khoa học.Một kỳ thi quốc gia là kỳ thi nào?Khoa học giáo dục đòi hỏi mỗi kỳ thi đều phải gọi đủ tên để thể hiện đúng mục tiêu của nó, không chấp nhận một kỳ thi quốc gia không kèm theo tên gọi. Thuật ngữ “quốc gia” dùng để chỉ tính chất chứ không phải tên gọi kỳ thi.Hiện nay chúng ta đang có 2 kỳ thi quốc gia là kỳ thi tốt nghiệp THPT và kỳ thi tuyển sinh ĐH-CĐ. Vì mỗi kỳ đều có mục tiêu và cách thức tổ chức riêng, nên không thể pha trộn hai kỳ này với nhau để tạo ra một kỳ thi “hai trong một” mặc dù kết quả của kỳ thi tốt nghiệp THPT có thể dùng làm dữ liệu tuyển sinh ĐH-CĐ.Do đó, việc thực hiện phương án một kỳ thi quốc gia có nghĩa là phải chọn giữ một trong hai kỳ thi này và chuyển kỳ kia sang một loại hình đánh giá khác hợp lý hơn.Nếu xem xét theo hiệu lực và giá trị thiết thực trong tình hình hiện tại của hai kỳ thi này, mọi người dễ dàng ngả theo hướng bỏ kỳ thi tốt nghiệp THPT mà giữ lại kỳ thi tuyển sinh ĐH-CĐ.Nhưng nếu chiếu theo các nguyên lý khoa học và mô thức quốc tế, thì việc xóa bỏ kỳ thi quốc gia tuyển sinh ĐH-CĐ để chuyển quyền tuyển sinh cho các trường ĐH và CĐ lại là hợp lý và đúng đắn.Trong công cuộc đổi mới giáo dục căn bản và toàn diện hiện nay, chúng ta phải đưa nền giáo dục nước nhà tiếp cận với khoa học giáo dục và mô thức quốc tế, nên sự lựa chọn xác đáng cho một kỳ thi quốc gia trong tương lai sẽ là kỳ thi tốt nghiệp THPT, với điều kiện kết quả kỳ thi này đáng tin cậy và thuận tiện cho việc tuyển sinh ĐH-CĐ.Lộ trình thực hiệnMỗi kỳ thi là một bộ phận hợp thành của một chương trình học và mỗi kiểu chương trình sẽ có một cách thi tốt nghiệp tương thích với nó. Bởi thế, phương án mới cho kỳ thi quốc gia tốt nghiệp THPT phải được thực hiện đồng bộ với việc xây dựng chương trình Giáo dục phổ thông mới trong công cuộc đổi mới giáo dục.Vào lúc bản dự án “Chương trình Giáo dục phổ thông mới sau năm 2015” vừa bị Quốc hội bác bỏ (và chưa biết đến bao giờ mới xây dựng lại thành công) mà đã cải tiến ngay kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2014, rồi lại đưa ra phương án mới cho “một kỳ thi quốc gia”, thì đó là những bước đi vội vã, thiếu khoa học theo kiểu “cầm đèn chạy trước ô tô”.Bởi sự cải tiến trong kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2014, cũng như những phương án “thi theo môn” hay “thi theo bài” trong một kỳ thi quốc gia đang được đề xuất, đều dựa trên chương trình THPT hiện hành (tức là chương trình “cũ” chưa đổi mới).Do vậy, khi chương trình mới được xây dựng thành công để thay cho chương trình hiện hành, thì những sự “cải tiến” hay “phương án cho một kỳ thi quốc gia” đó cũng sẽ sụp đổ cùng với sự xóa bỏ chương trình cũ.Một chương trình Giáo dục phổ thông mới được xây dựng tốt theo mô thức quốc tế sẽ bao gồm phương án thi tốt nghiệp THPT mới khác biệt hoàn toàn với những sự cải tiến hay các phương án mà Bộ đang đề xuất.Vì thế, lộ trình hợp lý của phương án thực hiện một kỳ thi quốc gia phải nằm trong lộ trình xây dựng chương trình Giáo dục phổ thông mới. Quá trình xây dựng chương trình mới đồng thời cũng là quá trình thiết kế kỳ thi tốt nghiệp THPT mới.Nếu chương trình THPT mới được xây dựng theo mô thức chương trình phân ban quốc tế (như chương trình tú tài Pháp chẳng hạn), chúng ta sẽ có một kỳ thi quốc gia tốt nghiệp THPT mà kết quả của nó vừa để xác nhận trình độ tú tài, lại vừa sử dụng hữu hiệu cho việc tuyển sinh ĐH-CĐ (mỗi ban ở THPT đã định hướng sẵn cho học sinh vào những trường ĐH-CĐ tương ứng).Nếu chương trình THPT mới lại được xây dựng theo kiểu chương trình tự chọn (như ở Mỹ), thì sẽ không còn một kỳ thi quốc gia nào hết, vì việc xét tốt nghiệp THPT sẽ căn cứ vào các tín chỉ mà học sinh tích lũy được ở nhà trường, và học bạ THPT sẽ được dùng làm dữ liệu tuyển sinh đại học. Tuy nhiên, kiểu chương trình này rất khó thực hiện trong hoàn cảnh Việt Nam.Quá trình chuẩn bịĐể tránh những sự xáo trộn dẫn tới hậu quả tiêu cực đối với hoạt động của nhà trường, trong khi chờ đợi chương trình Giáo dục phổ thông mới (bao gồm cả cách thức thi tốt nghiệp THPT của nó) hoàn thành, chúng ta cần giữ nguyên cách thi tốt nghiệp hiện hành nhưng có một số cải tiến để nâng cao giá trị của kỳ thi: cải tiến cách ra đề thi để loại bỏ vấn nạn học thuộc lòng mà đánh giá được năng lực của học sinh, cải tiến cơ chế quản lý và sửa đổi tiêu chuẩn thi đua nhằm xóa bỏ “bệnh thành tích” để có kết quả thi tốt nghiệp đúng với trình độ thực chất của học sinh.Song song đó, cần khuyến khích và thúc đẩy các trường ĐH-CĐ mạnh dạn nhận lãnh sứ mệnh tự chủ về tuyển sinh, để từng bước thu hẹp tiến tới xóa bỏ kỳ thi quốc gia tuyển sinh ĐH-CĐ “ba chung, bốn khối”.Tiến sĩ Giáo dục LÊ VINH QUỐCCải tiến thi cử trước cải tiến chương trình là vội vã! Cải tiến thi cử trước cải tiến chương trình là vội vã! - Một kỳ thi quốc gia để tránh lãng phí, tốn kém là phương án đúng nhưng việc lựa chọn kỳ thi và lộ trình thực hiện phải tiến hành một cách ... Read more » 8:49 AM